De website van Arie Tromp

Gemeente des Heren,

Mattheüs 10 : 34

Enkele weken geleden zaten mijn vrouw en ik naar "De slimste mens" te kijken. Dat spelprogramma op de televisie van de NCRV. Er werd een vraag gesteld over de jihad, de heilige strijd tegen ongelovigen, die de moslims verplicht zijn te voeren. Die wordt immers voorgeschreven in hun heilig boek, de Koran.  Commentaar van Maarten van Rossum: Maar de bijbel predikt ook geweld. Die vredelievende man, die de christenen volgen, heeft zelfs gezegd: Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Ook op het internet worden deze woorden van Jezus nogal eens gebruikt. Soms als een excuus voor de wreedheden van islamitische extremisten. Hun religie is niet de enige, hoor, die geweld toestaat of voorschrijft. Het christendom is er ook niet vies van. Soms als een reden voor atheïsten en vrijdenkers om elke vorm van godsdienst neer te zetten als primitief en barbaars. Weg met die oude geloven. Zonder hen ziet de wereld er veel vrediger uit.

Vaak wordt er nog een woord van Jezus aan toegevoegd. Maar wie nu een geldbuidel heeft, moet die meenemen, evenals zijn reistas, en wie er geen heeft moet zijn mantel verkopen en zich een zwaard aanschaffen.  

Men deinst er zelfs niet voor terug om Jezus daarbij af te schilderen als een oproerkraaier, of een revolutionair die de wapens tegen de Romeinen opnam en daarom door hen aan het kruis werd geslagen. Zijn latere volgelingen zouden deze gewelddadige kant van Jezus in hun teksten hebben weggemoffeld. 

Het irriteerde me, dat Maarten van Rossum zo'n opmerking zomaar talloze huiskamers in smeet, waar mensen keken, die weinig of niets meer van het christelijk geloof afweten, en nog wel bij een christelijk omroep. Want het geeft een verkeerd beeld van het christendom, erger nog, een verkeerd beeld van Christus.

Bij oppervlakkig aanhoren van deze woorden van Jezus, kan het ons trouwens allemaal in verwarring brengen. Hoe hebben we het nu? We zingen toch over Hem: o Vredevorst, Gij kunt gebieden, de vrede op aarde en in mijn ziel? De engelen zongen toch bij zijn geboorte: vrede op aarde, in de mensen een welbehagen? Hij zal er toch voor gaan zorgen, dat eens iedereen in vrede zal zitten onder zijn wijnstok en vijgenboom? Dat zelfs een wolf zich naast een lam zal neerleggen, en een leeuw en een rund allebei stro eten? Hij zal er toch voor gaan zorgen, dat men de zwaarden zal omsmeden tot ploegijzers en de speren tot snoeimessen? En geen mens zal meer weten wat oorlog is?

Hoe kan Jezus dan zeggen: Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard.

Laat er geen misverstand over bestaan. Je kunt het zelfs de kern van ons christelijk geloof noemen, dat Jezus echt vrede kwam brengen, en niet het zwaard. Zelfs ware en totale vrede. Verticale vrede: tussen de heilige God en zondige mensen. Horizontale vrede: tussen de mensen onderling, de volken onderling. Vrede in de diepte van een mensenhart, zodat, schrijft Paulus, de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, ons hart en onze gedachten in Christus Jezus bewaart. Vrede in de breedte van de aarde: een nieuw paradijs. Hij bracht het offer van zijn leven voor die vrede.

Toen Petrus in de hof van Gethsemane zijn zwaard gebruikte om het oor van Malchus af te slaan, zei Jezus: Steek je zwaard terug op zijn plaats. Want wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard omkomen. Liever geweld óndergaan dan geweld bégaan.

Jezus riep ook op in zijn bergrede:  Jullie hebben gehoord dat gezegd werd: “Je moet je naaste liefhebben en je vijand haten. Maar ik zeg jullie: heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen.

Hij is duidelijk gekomen om vrede te brengen en niet het zwaard. En Hij wil, dat zijn volgelingen, wij, van die vrede leven, in die vrede geluk en vreugde vinden, uit die vrede hoop en moed putten, die vrede ook dienen en verspreiden.

Blijft de vraag branden hoe Hij dan tóch kan zeggen: Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard.

Het antwoord daarop vinden we als we deze woorden van Jezus in hun verband laten staan. Ze staan in zijn vrij uitgebreide toespraak, waarmee hij de discipelen, zijn naaste volgelingen, uitzendt.  Ga op weg en verkondig: Het koninkrijk van de hemel is nabij.

Jezus zegt dus niet: ik heb voor ieder van jullie een zwaard meegebracht. Ga op weg, sla er op los, en zorg zo, dat er op aarde een gebied ontstaat, waarover ik heers, waarin mijn wetten gelden. Dat zou een koninkrijk van de aarde zijn, niet van de hemel. Dat zou geen vrede betekenen, maar strijd.

Denk je trouwens aan de leer en de geschiedenis van de islam, dan lijken die er wel verdacht veel op, dat de profeet Mohammed in de Koran namens Allah zegt: trek je zwaard, strijd de jihad, de heilige oorlog, en zorg voor een zo groot mogelijke islamitische staat, een kalifaat, waarin de islamitische wetgeving, de sharia, geldt, en waarin alle ongelovigen, alle niet-moslims, worden verdrukt, verjaagd, of gedood. Geen vrede, maar het zwaard. Ook de actuele geschiedenis in Irak, Syrië, sommige Afrikaanse landen, is er vol van en we voelen ons erdoor bedreigd. We voelen het zwaard van het islamitisch terrorisme ons boven het hoofd hangen.

Nu heeft het christendom zich in de vroege middeleeuwen in Europa ook niet altijd zonder wapengeweld verspreid. En katholieke vorsten in Spanje stelden in de latere middeleeuwen de vele joden voor de keus: de doop of de dood. En zeg ook niet te gauw: soennitische en sjiietische moslims bestrijden elkaar te vuur en te zwaard, want katholieken en protestanten konden er soms ook wat van.

Dat is dan helaas wel de geschíedenis van het christendom, maar toch niet de léér. Want Jezus zendt zijn discipelen uit met het zwaard van de Géést, met het wóórd. Ga op weg en verkóndig. Jezus wil door middel van het woord volgelingen krijgen en niet met het zwaard. Jezus wil harten veroveren voor een geestelijk rijk, het koninkrijk van de hemel, een rijk van vrede, liefde, vergeving, vrijheid. Hij wil geen onderdanen die bang van hem zijn, maar van hem houden. Hij nodigt ons uit om ons tot hem te bekeren, maar dwingt ons niet. Hij zegt ook tegen zijn discipelen: en als ze je niet willen ontvangen, noch naar je woorden willen luisteren, verlaat dan dat huis of die stad en schud het stof van je voeten. Ja, op de dag van het oordeel zal het voor Sodom en Gomorra draaglijker zijn dan voor hen, maar zo ver is het nog niet en dat is de dag van Gods oordeel, niet van ons.

Maar weer: hoe kan Hij dan toch zeggen: Ik ben niet gekomen om vrede te  brengen, maar het zwaard? Wel, Hij geeft zijn discipelen een waarschuwing mee: ga op weg en verkondig: het koninkrijk van de hemel is nabij, maar bedenk wel, ik zend jullie als schapen onder de wolven. Niet als wolven tussen schapen, maar als schapen tussen wolven. En Hij voegt er nog aan toe: pas op voor de mensen. Het zwaard, dat Jezus op aarde is komen brengen wordt niet door de hand van zijn volgelingen vastgehouden, maar zit in de hand van ieder, die niet van hem wil horen. De verschijning van Jezus op aarde, zijn doen en laten, zijn boodschap, en die van zijn volgelingen, is voor de mensen blijkbaar prikkelend en uitdagend. Irritant en ergerniswekkend. Hinderlijk en lastig. Het maakt boosheid in hen wakker, woede , haat, tot zelfs de moordlust zoals een hongerige wolf die krijgt, wanneer hij in de buurt van een kudde schapen verzeild raakt.

Hoe komt dat? Dat komt door het soort vrede dat Jezus op aarde kwam brengen. Dat is namelijk geen wereldse vrede, maar hemelse vrede.  Later zei Hij daarover ook, in een andere toespraak tegen zijn discipelen, waarin Hij afscheid van hen nam: Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan.

Hoe ziet die wereldse vrede er dan uit? Dat is de vrede van de mensen die tevreden in hun ligstoel liggen op hun luxe jacht in de middellandse zee, gekocht van aan de belasting onttrokken geld. De vrede van de mensen, die als directeur een integere boekhouder, die op financiële misstanden stuitte, ontsloegen en zo geen last meer van hem hebben. De vrede van de mensen, die vol genot in de armen van hun liefje liggen en daarmee hun man, vrouw en kinderen bedriegen. De vrede van de mensen die als dictator van hun macht en rijkdom genieten ten koste van een arm volk. De vrede van de mensen, die de ogen dichtdoen, als er een vluchtelingenkamp op de televisie wordt getoond. De vrede van de mensen in West-Europa ten koste van de textielwerkers in Bangladesh en India, de lopende bandwerkers in China, de mijnwerkers in Afrika, de plantagewerkers in Zuid-Amerika. Het is oppervlakkige, materialistische, egoïstische vrede. Vrede waar een naar smaakje aan zit.

Het is nou net niet de vrede van Jezus Christus. De vrede van het Koninkrijk van de hemel. Want dat is een vrede met rechtvaardigheid en eerlijkheid. Een vrede met zuiverheid en reinheid. Een vrede met onzelfzuchtige liefde en zelfopofferende trouw. Een vrede met vrijheid en welzijn. Een vrede ook voor minderheden, allochtonen, andersdenkenden. Een vrede met hulp aan de zieke, arme, eenzame, verstotene, gediscrimineerde. Een nieuwe vrede ook in het leven van een tollenaar en een overspelige vrouw, die met de nek worden aangekeken. Een nieuwe vrede ook in de  harten van de schare die de wet niet kan naleven, door de Farizeeërs met een schuldgevoel zijn opgescheept en nu horen van Gods onvoorwaardelijke vergevingsgezinde liefde.

Maar de mensen zijn wel erg op hun wereldse vrede gesteld. Dus als Jezus en zijn volgelingen hun de boodschap van het koninkrijk van de hemel komen verkondigen en hun uitleggen en voorleven wat hemelse vrede is, dan gaat dat botsen. Dan wordt de wolf in hen wakker. Dan nemen ze het zwaard ter hand.

Elke oprechte christen herkent dat trouwens. Want als je in Christus mag gaan geloven, dan is het met de wereldse vrede in je hart gedaan. Dan wordt het oorlog tussen het onbekeerde en bekeerde stukje van je ziel, oorlog tussen de oude en de nieuwe mens in ons, zoals Paulus het uitdrukt, oorlog tussen ons oude leven buiten Christus en ons nieuwe leven met Christus. We zijn zo aan dat oude leven gehecht. Dat leven met egoïsme, zingenot, ijdelheid, begeerte naar macht en rijkdom. Dat geeft zichzelf niet zomaar prijs. Het stribbelt tegen, ons leven lang. Weer zoals Paulus het beschrijft: Ik doe niet wat ik wil, maar wat ik haat. Wat ik verlang te doen, het goede, laat ik na; wat ik wil vermijden, het kwade, dat doe ik. Het kwade dringt zich aan mij op, ook al wil ik het goede doen.

Ook de islam kent deze tweestrijd in hart en leven. Het wordt de grote of innerlijke jihad genoemd. De strijd tegen de verleidingen en tegen het ego. Met als wapens het vasten in de maand ramadan, de vijf dagelijkse gebeden, de bedevaart naar Mekka. Alleen is het bij hen wel een strijd op bevel van Allah, die je zelf moet voeren, en bij ons is het een strijd als genadig en reddend geschenk van God, die zijn Geest in ons voert, omdat we er zelf niet zo toe genegen zijn.

En zo is het ook in de wereld. Waar Jezus komt met zijn hemelse vrede, daar voelen de mensen met hun wereldse vrede, zich verstoord en bedreigd. En gaan ze met het zwaard om zich heenslaan. We zien het aan zijn eigen leven. Hij wekt haat en woede op bij de joodse leiders, de schriftgeleerden. Angst bij de Romeinse bezetter. Er wordt daarom kwaad van hem gesproken. Die Jezus overtreedt de wetten van de sabbat. Is een vriend van tollenaars en zondaars. Die Jezus is een veelvraat en dronkaard. Is bezeten door Beëlzebul, de vorst van de demonen, daarom kan hij demonen uitdrijven. Hij wordt gevangen genomen. Waar Hij zelf van zei: U bent er met zwaarden en knuppels op uitgetrokken om mij te arresteren, alsof ik een misdadiger ben. Hij wordt vals veroordeeld. Door de menigte uitgejouwd. Bespot. Van Pontius naar Pilatus gestuurd met Herodes daartussen. Gegeseld. Aan het kruis gedood. De weg van de vrede kenden ze niet. Het deed zijn moeder ook zoveel pijn dat uitkwam wat de oude Simeon al had voorspeld: om hem zult u zelf als door een zwaard doorstoken worden. De wereld is geen plein van de hemelse vrede, maar is de vijand van de hemelse vrede.

En Jezus waarschuwt zijn discipelen daarvoor als Hij ze uitzendt. Ga op weg en verkondig: het koninkrijk van de hemel is nabij. Bedenk wel, ik zend jullie als schapen onder de wolven. Pas op voor de mensen. Want ze zullen je voor het gerecht brengen en je geselen in hun synagogen. Jullie zullen omwille van mij worden voorgeleid aan gouverneurs en koningen, en een getuigenis moeten afleggen ten overstaan van hen en de heidenen.

En zo is het in wezen nog steeds. Wie Jezus werkelijk volgt in de wereld, wie achter Hem aan de hemelse vrede verkondigt en ook laat zien in doen en laten, die krijgt met het zwaard te maken, dat Jezus op aarde is komen brengen. Want een leerling staat niet boven zijn leermeester en een slaaf niet boven zijn heer.

Dat zwaard hoeft niet gelijk te doden. Het kan ook prikjes uitdelen, steekjes boven en onder water. Het zoontje van de dominee vanaf het schoolplein van de openbare school toeroepen: God bestaat toch lekker niet. De dominee zelf, schaatsend op het ijsclubterrein, pesten door elke keer vlak langs hem voorbij te scheren en dan een stevige vloek te roepen. allebei uit de eerste hand.  Seksfoto's plakken aan de binnenkant van de kast van je christelijke collega in de fabriek. Kerkvolk op de dijk laten schrikken door met je auto vlak langs hen te scheuren. Maar ook: een ambtenaar van de burgerlijke stand die geen homohuwelijk wil sluiten, ontslaan. Een verpleegkundige, die niet aan abortus wil meewerken, adviseren om maar te gaan solliciteren. Ook al ben je zo voorzichtig als een slang en oprecht als een duif, lok je bijvoorbeeld als christen niets uit met snelle oordelen en gelijkhebberig gedrag, ze moeten je toch hebben.

En het geeft ook de pijn van een zwaardsteek in je hart als  jouw christelijke wijze van leven vervreemding, onbegrip, afstand schept bij mensen die je dierbaar zijn, omdat zij niet geloven. Gescheiden wegen moeten gaan in huwelijk, gezin, familie, geeft leed. Ook dat begrijpt Jezus goed. Het verdriet van iemand, die steeds alleen naar de kerk moet, zonder man of vrouw. Het verdriet van ouders die bij hun nog thuis wonende kind al veel verzet tegen de kerkgang tegenkomen en die zien hoe hun zelfstandig wonende kind er niets meer aan doet. Jezus zegt: Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader, tussen een dochter en haar moeder en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder. De vijanden van de mensen zijn hun eigen huisgenoten.

Juist dat zien we in verscherpte vorm bij moslims, die zich tot het christendom bekeren. Ze worden door hun familie verstoten, in sommigen landen zelfs uit eerwraak gedood. Het zwaard, dat Jezus bracht.

Bericht van Open Doors. Toen de 31-jarige Moses uit Soedan koos voor een leven met Jezus Christus, verloor hij alles wat hij had. Zijn vrouw Aida verliet hem, zijn huis werd tot de grond toe afgebrand, zijn persoonlijke eigendommen ging in het vuur verloren. Zijn islamitische omgeving was woedend en tot alles in staat. Voor zijn eigen veiligheid vluchtte Moses naar een ander dorp. Het zwaard, dat Jezus bracht. 

Ander bericht van Open Doors. Bij aanslagen op twee kerken in de Keniaanse stad Garissa zijn 17 mensen gedood en zeker 67 mensen gewond geraakt. Het zwaard, dat Jezus bracht. 

Nog een bericht van Open Doors. Acht maanden zat pastor Kashkumbayev uit Kazachstan in de gevangenis, beschuldigd voor misdaden die hij niet heeft begaan. Hij is inmiddels op vrije voeten, maar echt vrij is hij niet. Hij kreeg een voorwaardelijke celstraf opgelegd, wat betekent dat hij op zijn tellen moet blijven passen. Het zwaard, dat Jezus bracht.

Maar Hij stuurt zijn discipelen er niet alleen met waarschuwingen op uit, ook met bemoedigingen. En die mogen wij ook ter harte nemen, als we iets van dat zwaard voelen bij ons volgen van Hem.

Ben je bezorgd over wat je moet zeggen, als je om je geloof en je geloofsovertuigingen wordt aangevallen, ook in deze moderne cultuur, die niets van God moet hebben? Houd moed. Er zal je op dat moment wel worden ingegeven,wat je zeggen moet. Je zal dan zelf niet spreken, maar de Heilige Geest zal in je spreken.

Voel je je in je aardse bestaan bedreigd als christen? Houd moed. Wees niet bang voor hen die wel het lichaam, maar niet de ziel kunnen doden. En er valt geen zo goed als niets kostend musje dood buiten de wil van de Vader om, en jij bent meer waard dan een hele zwerm mussen.

Zie je op tegen de kruisjes, die je moet dragen als christen? Kom op. Wie niet zijn kruis op zich neemt en mij volgt, is mij niet waard.

Durf je je mond niet open te doen, als je voelt dat het een geschikt moment is om je christelijke mening te uiten? Doe het toch maar.  Want iedereen die mij zal erkennen bij de mensen, zal ook ik erkennen bij mijn Vader in de hemel. Maar wie mij verloochent bij de mensen, zal ook ik verloochenen bij mijn Vader in de hemel.

En duurt het je allemaal wat lang, dat leven met het zwaard boven je hoofd? Vraag je je af, wanneer dat Koninkrijk van de hemel, dat nabij zou zijn, nu eindelijk realiteit wordt, met de ware hemelse vrede, die daarbij hoort? Houd het vol. Zei Jezus niet tegen zijn discipelen: ik verzeker jullie: voor je in elke stad van Israël bent geweest, zal de Mensenzoon gekomen zijn?

Twijfel daar niet aan. Want Christus is wel gekruisigd, omdat Hij de  hemelse vrede in deze wereld kwam brengen, maar Hij is daarna door zijn Vader opgewekt. Hij is voorgoed aan het zwaard ontkomen. Hij leeft en regeert als de Mensenzoon over alles en ieder, in het bijzonder over zijn volgelingen. 

En het duurt niet lang meer tot de tijd  van Christus aan zal breken, en Hij in grote heerlijkheid het oordeel uit zal spreken. Het rechtvaardige oordeel. De tegenhanger van het valse oordeel dat Hem aan  het kruis bracht. En dan, op die dag van zijn oordeel, zal het zelfs voor het land van Sodom en Gomorra draaglijker zijn dan voor allen, die ons om ons volgen van Jezus met woord en daad, niet hebben ontvangen en niet naar ons hebben geluisterd. 

Rechter, in het licht verheven, klief het duister van deze wereld met uw zwaard. Kroon de menselijke dromen met uw koninkrijk op aard. Laat de vrede eindelijk komen. Amen.